اف-۱۸ هورنت (F/A-18 Hornet) یک جنگنده چندمنظوره است که توسط شرکت مک‌دانل داگلاس (که بعداً به بوئینگ تبدیل شد) برای خدمت در ناو های هواپیمابر نیروی دریایی ایالات متحده طراحی گردید. این جنگنده قادر است نقش‌های متعددی را ایفا کند، از جمله برتری هوایی، حمله به اهداف زمینی، و جنگ الکترونیک. اف-۱۸ به‌ویژه برای استفاده از روی ناوهای هواپیمابر طراحی شده است و چندین کشور متحد امریکا ان را در نیروی هوایی خود به خدمت گرفته اند

طراحی اف-۱۸ در دهه ۱۹۷۰ آغاز شد. نیروی دریایی ایالات متحده به یک جنگنده چندمنظوره نیاز داشت که بتواند هم عملیات‌های برتری هوایی و هم حملات زمینی را انجام دهد. این نیاز به طور خاص به دلیل محدودیت‌های جنگنده‌های قدیمی‌تر اف-۴ فانتوم و اف-۱۴ تامکت مطرح شد. در واقع نیروی دریایی امریکا  به دنبال جنگنده ای بود که بتواند در کنار جنگنده F14 تامکت خدمت کند و مکملی در کنار این جنگنده باشد و پیچیدگی های نگهداری مثل F14 را نداشته باشد

طراحی جنگنده جدید

YF17هواپیمای جنگنده سبک دوموتوره، تک‌سرنشینه و دوسکانه‌ای بود که در شرکت نورثروپ طراحی شده و یک پیش‌نمونه از آن برای انتخاب یک جنگنده سبک برای نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا ساخته شد.

طراحی یک جنگنده سبک در اوایل دهه ۱۹۷۰ با این ایده صورت گرفت که بسیاری از فرماندهان نیروی هوایی اعتقاد داشتند؛ اف-۱۵ که به تازگی وارد ارتش آمریکا شده بود برای بسیاری از عملیات‌های جنگی بیش از حد بزرگ و گران است. در جریان رقابت برای انتخاب یک جنگنده چندمنظوره سبک جدید برای ارتش آمریکا اف-۱۷ مغلوب جنگنده فالکن اف-۱۶ ساخت جنرال داینامیکس شد. سازندگان اف-۱۷ سپس نوع بزرگ‌تر شده این هواپیما را به نیروی دریایی ارائه کردند تا برای تکمیل هواپیمای گران‌تر اف-۱۴ و جایگزینی هواپیماهای اف-۴ فانتوم و ای-۷ کرسر مورد استفاده قرار گیرد. با تأیید نیروی دریایی آمریکا نوع بزرگ‌تر شده و بهینه شده این هواپیما با نام اف-۱۸ هورنت وارد خدمت نظامی شد. از سال ۱۹۹۹ مدل بزرگ‌تری از هواپیمای اف-۱۸ با عنوان بوئینگ اف/ای-۱۸ئی/اف سوپر هورنت وارد نیروی دریایی آمریکا شد که اندازه‌ای تقریباً مشابه با اف-۱۵ داشت.

اولین پرواز اف-۱۸ در سال ۱۹۷۸ انجام شد و این جنگنده به‌طور رسمی در سال ۱۹۸۳ وارد خدمت نیروی دریایی ایالات متحده شد. اف-۱۸ در طول سال‌ها نسخه‌های مختلفی پیدا کرده است که هر کدام ویژگی‌ها و توانایی‌های خاص خود را دارند.

اف-۱۸ به‌طور کلی در دو مدل اصلی توسعه یافته است: اف-۱۸ هورنت و اف-۱۸ سوپر هورنت. در هر کدام از این دسته‌ها، نسخه‌های مختلفی برای کاربردهای خاص طراحی شده است.

F/A-18A/B Hornet

F/A-18A نسخه اولیه اف-۱۸ است که در اوایل دهه ۱۹۸۰ وارد خدمت نیروی دریایی ایالات متحده شد. این نسخه دارای توانایی‌های حمله به اهداف زمینی و برتری هوایی بود. و نسل اول جنگنده F18 محسوب میشود

در این مدل، عمده مشخصات و ریزه‌کاری‌های جنگندهٔ وای‌اف-۱۷ حفظ شده است، با این حال از دل این هواپیما، جنگندهٔ جدید اف-۱۸ سربرآورده است؛ جنگنده‌ای یک‌نفره، با قابلیت تهاجمی که انبوهی از تکنولوژی‌های جدید و سیستم‌های دیجیتالی کامپیوتری در آن به کار رفته است. در کابین این جنگنده، از یک جفت سیستم لولهٔ اشعهٔ کاتد به عنوان نمایشگر اطلاعات استفاده شده است و سیستم کنترل بر پایهٔ ارزیابی دستور خلبان، کنترل پرواز را شبیه‌سازی می‌کند. سیستم‌های تعبیه شده در این جنگنده هم برای دو مأموریت‌های هوابه‌هوا و هم مأموریت‌های زمینی – ضد کشتی در نظر گرفته شده‌اند.

در حین طراحی، نوع آموزشی (دو سرنشینه) نیز به تعداد اندک و به نام تی‌اف/ای-۱۸ بی ساخته شد. این نوع تنها شامل اندک تغییراتی نسبت به مدل تک‌سرنشینه شده و هرچند برای تمرین و آموزش خلبانان استفاده می‌شود اما قابلیت انجام عملیات نظامی را دارد.

اولین پرواز اف/ای-۱۸ در نوامبر ۱۹۷۸ انجام شد. F/A-۱۸ و نوع دوسرنشینه نیز مورد آزمون‌های گوناگون پروازی در مرکز آزمون نیروی دریایی قرار گرفت. در حین این آزمونها، بر روی نقاط ضعف و مشکلات جنگنده (به خصوص قطعات جدید) تمرکز زیادی انجام گرفت و این ارزیابی، باعث شد قطعاتی که به نوعی مشکلاتی در طراحی داشتند، با طراحی مجدد، مشکلشان حل شود. اغلب قطعاتی که مورد تغییر قرار گرفتند، قطعات ساخت‌افزاری و مکانیکی هواپیما بودند و سیستم‌های دیجیتالی، دستخوش تغییر نگشتند.

اف/ای-۱۸ ای (تک کابینه) و اف/ای-۱۸ بی (دو کابینه) از سال ۱۹۸۳ به تدریج جایگزین جنگنده‌های اف-۴بی و ای-۷ در ناوهای هواپیمابر نیروی دریایی و نیروی تفنگداران دریایی شدند.

این جنگنده‌ها به دلیل قابلیت‌هایشان (قابلیت انجام مأموریت‌های متنوع و میزان آمادگی بالا)، به سرعت نقش اصلی را در مأموریت‌های نظامی برعهده گرفتند. قابلیت اطمینان و سهولت تعمیر و نگهداری، از مواردی بودند که به هنگام طراحی این جنگنده، مورد توجه قرار گرفتند. برای مثال اف/ای-۱۸ها، برای آزمایش از اطمینان سیستم‌ها، سه بار و هر بار ساعت‌ها پرواز کردند در حالی که نیمی از زمان مورد نیاز برای تعمیر اساسی‌شان گذشته بود. هورنت، بارها در میدان نبرد واقعی مورد آزمایش قرار گرفت.

اف/ای-۱۸ها نقش مهمی را در جریان حمله به لیبی در سال ۱۹۸۶ ایفا کردند. آن‌ها از روی عرشهٔ ناو هواپیمابر یواس‌اس کورال‌سی به پرواز درآمدند و پدافند هوایی لیبی را با پرتاب موشک‌های ضد رادار سرعت بالای هارم نابود ساختند به‌طوری‌که هنگام بمباران بنغازی، پدافند هوایی لیبی، برای جلوگیری از انتشار امواج رادار و بمباران توسط دشمن کاملاً خاموش شده و از کار افتاده بود.

F/A-18B نسخه دو نفره از F/A-18A است که برای آموزش خلبانان و عملکردهای مشابه طراحی شده بود.

F/A-18C/D Hornet

به دنبال موفقیت در استفاده از ۴۰۰ فروند مدل ای و بی، نیروی دریایی ایالات متحده، به تاریخ سپتامبر ۱۹۸۷، نوع پیشرفته‌تر هورنت را به نام اف/ای-س۱۸ سی (تک کابینه ) واف/ای-۱۸ دی (دوکابینه) مورد آزمایش قرار داد. این هورنت‌ها می‌توانستند موشک‌های میان‌برد هوابه‌هوای جدید آمرام و انواع جدید موشک‌های هوا به زمین حرارت‌یاب هدایت تلویزیونی ماوریک را حمل و پرتاب کنند.

اف-۱۸ سی نیروی هوایی سوئیس

دو سال بعد، مدل‌های سی و دی به قابلیت عملیات در شب مجهز شدند. ضمناً اجزاء جدیدی نیز اضافه شدند: غلاف ناوبری حرارت‌یاب، تعبیهٔ جایگاهی برای نمایشگر سربالا، عینک ویژهٔ دید در شب، چراغ‌های مخصوص درون آلات دقیق جهت عدم تداخل با عینک دید در شب، یک نقشهٔ دیجیتالی از منطقهٔ نبرد به همراه نمایشگر رنگی مخصوص آن.

رادار اف/ای-۱۸سی مجهز به سنسوری جهت شبیه‌سازی زمین است که این امر توسط امواج رادار داپلر از سطح زمین انجام می‌شود. این نقشهٔ تهیه شده، به خلبان این امکان را می‌دهد تا به اهداف زمینی در شرائط نامساعد جوی یا در حالتی که دید ضعیفی وجود دارد، حمله کند. ضمن اینکه با توجه به نقشه و اهداف مشخص شناسایی شده روی آن، موقعیت دقیق هواپیما در آسمان مشخص می‌شود، همچنین این نقشه، قابلیت بمباران دقیق و مؤثر را بیشتر می‌کند.

انواع جدیدتر ساخته شدهٔ اف/ای-۱۸سی از سال ۱۹۹۴ به بعد، به رادار ارتقاء یافتهٔ  مجهز شدند که این رادار دقت بیشتری داشت و تصاویر بسیار تمیزتری در صفحهٔ اسکن خود به نمایش می‌گذاشت.

F/A-18E/F Super Hornet

اف-۱۸ سوپر هورنت یک نسخه به‌طور کلی بهبود یافته از اف-۱۸ هورنت است که از اوایل دهه ۲۰۰۰ وارد خدمت شد. این مدل دارای ابعاد بزرگتر، موتورهای قوی‌تر و سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته‌تر است.

F/A-18E یک نسخه یک نفره از سوپر هورنت است که به طور ویژه برای عملیات‌های برتری هوایی و حملات هوایی طراحی شده است.

F/A-18F نسخه دو نفره از سوپر هورنت است که بیشتر برای عملیات‌های ترکیبی و حمله به اهداف زمینی استفاده می‌شود. این نسخه معمولاً نقش رهبری در تیم‌های حمله هوایی دارد.

EA-18G Growler

EA-18G Growler یک نسخه الکترونیکی از اف-۱۸ سوپر هورنت است که برای جنگ الکترونیک و مقابله با تهدیدات راداری دشمن طراحی شده است. این جنگنده به جای تسلیحات معمولی، دارای تجهیزات جنگ الکترونیک پیشرفته‌ای برای از کار انداختن رادارها، سیستم‌های دفاعی موشکی و دیگر تهدیدات الکترونیکی دشمن است.

بوئینگ ئی‌ای-۱۸جی گراولر (به انگلیسی: Boeing EA-18G Growler) یک هواپیمای ساختِ بوئینگ در کشور ایالات متحده آمریکا است که در سال ۲۰۰۴ میلادی ساخته شد. نخستین استفاده‌کنندهٔ این هواپیما نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بوده‌ است. این هواپیما در ۱۵ اوت ۲۰۰۶ میلادی نخستین پرواز خود را انجام داد.

این جنگنده، نسخه‌ای پیشرفته‌تر از جنگندهٔ دو سرنشینه بوئینگ اف/ای-۱۸اف سوپر هورنت است و از سال ۲۰۱۵ میلادی جایگزین هواپیمای نورثروپ-گرومن ئی‌ای-۶بی پراولر شده است

ویژگی‌های فنی اف-۱۸

اف-۱۸ یک جنگنده با توانایی‌های چندمنظوره است که به آن امکان می‌دهد در شرایط مختلف عملیات‌های هوایی انجام دهد:

طول: حدود ۱۷٫۰۳ متر

عرض بال‌ها: ۱۲٫۳ متر (در مدل‌های سوپر هورنت با بال‌های تاشو)

سرعت: حدود ۱٫۸۵ ماخ (معادل ۲۲۴۰ کیلومتر در ساعت)

برد: حدود ۲۵۰۰ کیلومتر (با مخزن سوخت خارجی)

موتور: معمولاً از دو موتور General Electric F404 در نسخه‌های هورنت و F414 در سوپر هورنت استفاده می‌شود.

تسلیحات: اف-۱۸ می‌تواند انواع موشک‌ها (AIM-7 Sparrow، AIM-120 AMRAAM، AIM-9 Sidewinder)، بمب‌ها و تجهیزات ویژه برای جنگ الکترونیک را حمل کند.

نبردها و کاربردهای اف-۱۸

اف-۱۸ در بسیاری از درگیری‌های نظامی در سراسر دنیا به‌طور موفقیت‌آمیز عمل کرده است. برخی از مهم‌ترین عملیات‌ها و نبردهایی که این جنگنده‌ها در آن‌ها شرکت کرده‌اند عبارتند از:

جنگ خلیج فارس (۱۹۹۰-۱۹۹۱)

اف-۱۸ به‌طور گسترده در جنگ خلیج فارس استفاده شد و به یکی از اصلی‌ترین جنگنده‌های نیروی دریایی ایالات متحده تبدیل شد. این جنگنده‌ها در عملیات‌های مختلف از جمله حملات به اهداف زمینی و انهدام ناوهای عراقی شرکت داشتند.

جنگ عراق (۲۰۰۳)

در جنگ عراق، اف-۱۸ به‌طور ویژه در عملیات طوفان صحرا و سپس در نبردهای پس از سقوط رژیم صدام حسین به‌کار گرفته شد. این جنگنده‌ها به اجرای حملات هوایی به اهداف زمینی، شناسایی، و برتری هوایی پرداختند.

جنگ افغانستان (۲۰۰۱-۲۰۱۴)

اف-۱۸ همچنین در جنگ افغانستان برای انجام حملات هوایی به اهداف تروریستی و ایجاد برتری هوایی در مقابل طالبان و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی به کار گرفته شد.

نتیجه‌گیری

اف-۱۸ هورنت به یکی از پرکاربردترین و موفق‌ترین جنگنده‌های جهان تبدیل شده است که در طول دهه‌ها در ماموریت‌های مختلف نظامی نقش‌آفرینی کرده است. این جنگنده با توانایی‌های چندمنظوره خود در انجام عملیات‌های مختلف و حضور در ناوهای هواپیمابر، جایگاه ویژه‌ای در نیروی دریایی ایالات متحده و دیگر کشورهای دنیا دارد. با به‌روز رسانی‌های مستمر و نسخه‌های جدیدتر مانند اف-۱۸ سوپر هورنت و EA-18G Growler، این جنگنده هنوز هم یکی از مؤثرترین ابزارهای نظامی در جهان محسوب می‌شود.